Tip
Open oproep: Kluger Hans zoekt inzendingen over gêne
Kluger Hans heeft de jacht op schrijvers voor #41 geopend! Het najaarsnummer van 2021 richt zich op het thema gêne. Met dit nummer wordt er scherpgesteld op de impact van gêne op literatuur.
‘Een gebrek aan gêne is nog geen kunst’, blokletterde De Standaard enkele jaren geleden een vlammend artikel over een schilderij van de Australische kunstenaar James Needham. In het stuk spuit kunstcriticus Jonathan Jones z’n gal over het onlinesucces van het dubbelportret dat de schilder van zichzelf en zijn vrouw maakte, en waarop ze beiden in weinig verhullende poses te zien zijn in hun badkamer: Needham zit met blote billen op de pot, draagt onmodieuze sokken en laat achteloos een Penguin Classic uit zijn hand bungelen, zijn echtgenote poetst haar tanden in haar ondergoed. De geschilderde weergave van dat intiem privémoment verwordt tot een publiek evenement wanneer het online door duizenden vreemden wordt aangeklikt en begluurd. Het resultaat, aldus Jones, ‘heeft de onbeschaamde spontaniteit waarop de selfiecultuur verzot is – en dezelfde dodelijke oppervlakkigheid.’
In ons schaamteloze selfietijdperk is de kunst gedoemd van haar sokkel te vallen, zo lijkt Jones te stellen. Maar is dat wel zo? Gedijt kunst bij de afwezigheid van gêne, of is schaamte net een voorwaarde voor goede kunst? Gêne is vandaag allesbehalve verdwenen. Terwijl we onze ikken lustig etaleren op sociale media, schamen we ons collectief te pletter en tieren fenomenen als flygskam (vliegschaamte) en online shaming welig in de maatschappelijke ruimte.
Zo lang als we ons kunnen herinneren loert de literatuur door sleutelgaten, neust ze in de binnenwerelden van personages en lyrische ikken, en schroomt er niet voor de geur van hun vuile was in de richting van de lezer te blazen. Moeten dichters, prozaïsten, slammers en essayisten de handen in elkaar slaan om de gêne overwinnen? Of kunnen ze die ook vieren? Is gêne een obstakel of motor, een springplank of afgrond voor de beginnende schrijver? Smoort schaamte talent in de kiem of kan het net een stimulans bieden aan opkomende woordkunstenaars om hun stem luider te laten weerklinken – en er wie weet wel van te genieten wanneer die overslaat?
Poëzie, proza, essays, theaterteksten en andere schrijfsels over dit thema kun je tot 13 augustus inzenden via het inschrijfformulier van Kluger Hans. Zie hun website voor meer informatie.
Maandag 18 november (20.00 uur) wordt in Alkmaar de Joost Zwagerman Lezing gehouden. Hiervoor wordt een vooraanstaande schrijver, journalist of beeldend kunstenaar van internationale betekenis uitgenodigd om te reflecteren op het belang van beeldende kunst en literatuur en de relatie tussen de twee domeinen. Dit jaar is dat Julian Barnes. Tijdens deze avond wordt tevens de Joost Zwagerman Essayprijs 2019 uitgereikt.
Voor wie schoor ik me nog? Er is een diepe breuk in mijn rituelen ontstaan. De treinen naar Amsterdam (daarvoor maakte ik die thermos thee), de belangrijke vergaderingen en toevallige ontmoetingen, de koffies bij De Zwart – de openbaarheid is geïnfecteerd, en zal, niet-medische mondkapjes ten spijt, mijn rol daarin nog wel even blokkeren. Die eerste tijd waren er natuurlijk ook nog amper beeldvergaderingen, en meden we zelfs onze vertrouwde speeltuin. Ik zou mijn ongeschoren gezicht nog slechts delen met mijn vriendin en kinderen, de mensen die ook het eerst in een virusbesmetting zouden delen. Door Daan Stoffelsen.
Op 18 november aanstaande, de verjaardag van Joost Zwagerman (1963-2015), zal de vierde Joost Zwagerman Essayprijs worden uitgereikt. Deze prijs is een initiatief van de Van Bijleveltstichting en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, uitgevoerd in samenwerking met de erven van Joost Zwagerman en de gemeente Alkmaar. De uitreiking vindt plaats in Alkmaar, waar die dag ook de Joost Zwagerman Lezing zal worden uitgesproken.
Het onderwerp van het essay – één inzending per persoon – is geheel vrij, de aanpak ook. Wetenschappelijke artikelen, onderzoeksverslagen en scripties worden niet als essays beschouwd, verhalend proza evenmin. Het maximum aantal woorden is 3.000. Het essay moet onder eigen naam geschreven zijn, in het Nederlands. Zie de website van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde voor het volledige reglement.